Herbarz Patrycjatu Toruńskiego

Herb wyobraża tarczę dwupolową z dwoma orlimi skrzydłami, a to w pierwszym, białym polu skrzydło czarne, a w drugim, czarnym, skrzydło białe. W klejnocie nad hełmem są dwa takież skrzydła, jedno białe, drugie czarne i w tych samych dwóch kolorach labry po bokach. Tak wymalowana tarcza drewniana, dziś zaginiona, wisiała niegdyś w kościele Mariackim, potem w ratuszu toruńskim i stąd przerysowana została do Herbarza Austena w XVII w. oraz do Albumu Steinera w XVIII w. Ten sam herb znajdujemy nadto na kamieniu grobowym Henryka Krügera z 1485 r. i na pieczęci sygnetowej jego potomka Henryka II Krügera, wyciśniętej na pismach z 1571 i 1572 r. To nie przeszkadzało, że ci sami dwaj Henrykowie posługiwali się jeszcze innymi pieczęciami, z wyobrażeniem gmerku o złamanej i przekrzyżowanej lasce (por. tabl. XXXVI, rys. 41).

Rodzina Krügerów przywędrowała do Torunia z Kolonii nadreńskiej i wśród mieszczaństwa tutejszego zajęła bardzo wybitne miejsce. Do najważniejszych należy Henryk I Krüger, który w 1471 r. był ławnikiem staromiejskim, w 1473 r. członkiem rady miejskiej, potem burmistrzem toruńskim, zmarłym w 1504 r. Miał proces o przyganę swego herbu, ale wyszedł zeń zwycięsko i na tę pamiątkę ufundował ołtarz w kościele Św. Jana, a grobowiec swój herbowy - w kościele Mariackim. Należał do najbogatszych wśród patrycjatu toruńskiego i był właścicielem dóbr ziemskich, takich jak Sławkowo, Gostkowo, Brochnowo, Zakrzewo, Brzązówko, Konczewice i Sławsko, a ponadto miał dożywocie na Rogowie i Rogówku. Wdowa po nim Krystyna z Allenów Krügerowa była w stanie pożyczyć królowi Aleksandrowi Jagiellończykowi w 1504 r. dużą sumę 8000 grzywien srebra. Po Henryku zostało jeszcze trzech synów: Jan, Tilman i Łukasc Krügerowie. Z nich Jan został ławnikiem chełmińskim, Tilman był w 1508 r. ławnikiem toruńskim, a w 1513 r. rajcą miejskim, w 1514 r. sędzią ziemskim chełmińskim, ale wnet zmarł, w 1517 r. Łukasz Krüger był w 1527 r. ławnikiem, w 1532 r. rajcą miejskim, a w 1536 r. sędzią ziemskim; umarł w 1549 r. Do majątków po ojcu odziedziczonych dokupił jeszcze w 1539 r. folwark Folsąg pod Toruniem.

Das Wappen stellt einen zwei-feldigen Schild mit zwei Adlerflügeln dar, und zwar im ersten weißen Feld mit schwarzem Flügel und im zweiten schwarzen Feld mit weißem Flügel. Der Helmschmuck besteht ebenfalls aus zwei Flügeln, der eine weiß, der andere schwarz; in den gleichen Farben die Decken. Das Wappen auf hölzernem Schild hing zunächst in der Marienkirche, später im Thorner Rathaus. Dort fand es im 17. Jhdt. Eingang in das Austen´sche Wappenverzeichnis und im 18. Jahrhundert in das Steiner´sche Album. Das gleiche Wappen befindet sich auf dem Grabstein von Heinrich Krüger von 1485 und auf dem Siegel seines Nachkommen Heinrich Krüger II, welches sich auf Schreiben von 1571 und 1572 findet. Das Vorhan-densein dieses Wappens, störte beide nicht, sich noch anderer Siegel zu bedienen, und zwar der sogenannten Hausmarke, welche ein abgeknicktes und ein dieses kreuzendes Stöckchen zeigt (Tafel XXXVI, Nr. 41).

Die Familie Krüger zog aus dem Kölner Rheingebiet nach Thorn und nahm im hiesigen Bürgertum bald eine bedeutende Stellung ein. Zu den wichtigsten der Familie zählte Heinrich Krüger I, der 1471 alt-städtischer Schöffe, 1473 Mitglied des Stadtrates und danach Thorner Bürgermeister war und 1504 ver-starb. Er hatte einen Prozeß um sein Wappen und ging daraus sieg-reich hervor. Zum Dank stiftete er einen Altar in der Johanneskirche und ein Wappengrab (Epitaph) in der Marienkirche. Er gehörte zu den reichsten Thorner Patriziern und war Grundeigentümer von Fridenau/Fre-dau (Slawkowo), Gostgau/Kirch-tauer (Gostkowo), Franckenau (Brochnowo), Kassmannsdorf (Zakr-zewo), ... (Brzazowko), Kunzendorf (Konczewice) und ... (Slawsko) und hatte Lebtagsrechte an Groß Rogau (Rogowo) und Klein Rogau (Rogowko). Seine Wittwe Christine, geb. von Allen, war im Stande dem König Alexander Jagiello im Jahre 1504 die beträchtliche Summe von 8000... in Silber zu leihen. Heinrich hatte drei Söhne Jan, Tilman und Lukas Krüger. Von ihnen wurde Jan Kulmer Schöffe, Tilman 1508 Thorner Schöffe und 1513 städtischer Ratmann, 1514 wurde er Kulmer Landschöffenmeister und starb bald darauf im Jahre 1517. Lukas Krüger wurde 1527 Schöffe, 1532 städtischer Ratmann, 1536 Landschöffenmeister und starb im Jahre 1549 [nach Prätorius war er 1538 Rathmann und von 1545 bis 1549 vier Jahre Bürgermeister, davon drei Jahre Regierender Bürgermeister]. Von den geerbten Gütern kaufte er im Jahre 1539 das Vorwerk Vogelsang (Folsang) bei Thorn.